معرفی کتاب: تاریخ تحول تحلیل شبکه اجتماعی

تاریخ تحول تحلیل شبکه اجتماعی

 

The Development of Social Network Analysis

A Study in the Sociology of Science

 

نویسنده: لینتون سی فریمن

Linton C. Freeman

تاریخ انتشار: 2004

ناشر: امپریکال

در این کتاب فریمن به دنبال بررسی تاریخ تحولات رخ داده در زمینه تحلیل شبکه اجتماعی از دیدگاه جامعه شناسی علم است و همانطور که در عنوان فرعی روی جلد کتاب نیز درج شده این کتاب بر اساس یک مطالعه‌ی جامعه شناسی علم انجام شده است. در مطالعاتی که در جامعه‌شناسی علم انجام می‌گیرد ضمن روایت رخدادهای مهم و تاثیرگذار و معرفی افرادی که تحولات اصلی را در موضوع مربوطه ایجاد کرده‌اند، تلاش می‌گردد زمینه و عوامل اجتماعی‌ای که باعث شده است پدیده مورد بررسی شکلی خاص بیابد نیز مطالعه گردد.

این کتاب با نقل جمله‌ای از «هوش راننده تاکسی» (1995) آغاز می‌شود که می‌گوید: «همگی ما بهم متصلیم، مانند شبکه‌ای نامرئی که نمی‌توانیم ببینیم». در صفحات اولیه کتاب دو عکس از کلاس‌های درس ژاکوب ال. مورنو و هریسون سی. وایت گذاشته شده است که بعد از مطالعه کتاب متوجه می‌شویم که به عقیده فریمن این دو فرد کسانی بودند که تحول اولیه و نیز رنسانس رخ‌داده در تحلیل شبکه اجتماعی را ایجاد و راهبری کردند. فریمن کتاب را به این دو فرد تقدیم می‌کند و جمله‌ای در وصف تاثیر آنها چنین می‌نگارد: «این اثر به ژاکوبک ال. مورنو و هریسون سی. وایت تقدیم می‌گردد. بدون فعالیت‌های گسترده این دو معلم-دانشمند رشته‌ی علمی تحلیل شبکه اجتماعی نمی‌توانست وجود داشته باشد.»

در مقدمه کتاب فریمن بیان کرده که این کتاب بر اساس مطالعات او و همچنین مصاحبه با تعداد زیادی از اولین فعالان رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی نوشته شده است.

کتاب فریمن 205 صفحه دارد که عناوین فصول دهگانه آن بدین شرح است:

فصل اول: مقدمه

فصل دوم: دوران پیش از تاریخ؛ ریشه‌های ایده و رویکرد شبکه اجتماعی

فصل سوم: تولد اولیه تحلیل شبکه اجتماعی 1؛ سوسیومتری

فصل چهارم: تولد اولیه تحلیل شبکه اجتماعی 2؛ اولین فعالیت‌های هاروارد

فصل پنجم: تحلیل شبکه اجتماعی در طول دهه‌ی تاریک 1؛ دهه‌ی 1940

فصل ششم: تحلیل شبکه اجتماعی در طول دهه‌ی تاریک 2؛ دهه‌ی 1950

فصل هفتم: تحلیل شبکه اجتماعی در طول دهه‌ی تاریک 3؛ دهه‌ی 1960

فصل هشتم: رنسانس هاروارد

فصل نهم: نهادینه شدن

فصل دهم: ارائه‌ی خلاصه از کل کتاب و برخی نکات شگفت‌انگیز بیان نشده

فریمن فصل اول و مقدمه‌ی کتاب را با نقل قول پاراگرافی از آلن بارتون (1968)، جامعه‌شناس دانشگاه کلمبیا، شروع می‌کند که به 30 سال گذشته‌ی تحقیقات تجربی در علوم اجتماعی نقد وارد می‌کند:

«در 30 سال گذشته، تحقیق تجربی در مسائل اجتماعی تحت تسلط پیمایش با استفاده از نمونه‌گیری بوده است. اما همانطور که به کرات بیان شده، پیمایش، با انتخاب نمونه‌ای تصادفی از افراد، مثل چرخ‌گوشت جامعه‌شناختی است که افراد مختلف را از زمینه اجتماعی آنها جدا کرده و سپس تلاش می‌کند هیچ‌یک از افراد مورد مطالعه با یکدیگر تعامل و ارتباطی نداشته باشند. این تاحدی به مانند کار یک زیست‌شناس است که نمونه‌ی آزمایشگاهی خود را زیر میکروسکوپ قرار می‌دهد و به مطالعه هرکدام از هزاران سلول او می‌پردازد؛ در این حالت آناتومی و فیزیولوژی مغفول می‌ماند، ساختار و کارکرد در نظر گرفته نمی‌شود و تنها چیزی که باقی می‌ماند زیست‌شناسی سلولی است. اگر به دنبال فهم رفتار اجتماعی افراد هستیم و هدفمان فقط ثبت و ضبط صرف این رفتارها نیست، باید تلاش کنیم گروه‌های اولیه، همسایگان، همسالان، سازمان‌ها، دایره‌های اجتماعی و اجتماعات را بشناسیم و تمرکزمان بر روی تعاملات، ارتباطات، تکالیف نقش و کنترل و نظارت اجتماعی باشد.»

به دوستان علاقمند به آشنایی و یادگیری تحلیل شبکه اجتماعی توصیه می‌کنم حتما وقت بگذارند و این کتاب که جزییات رخدادهای این حوزه به خوبی در آن بیان شده رو مطالعه کنند. برای دوستانی که وقت کافی و یا علاقمندی زیاد برای مطالعه این کتاب رو ندارند این نوید رو می‌دهم که به همراه این مطلب سه مطلب دیگه نوشته شده که به تدریج در سایت منتشر میشه و خلاصه‌ای از فصول مختلف کتاب رو در ذیل عناوین تاریخ تحول تحلیل شبکه اجتماعی ارائه می‌کند، اگر امکان مطالعه این کتاب رو ندارید توصیه می‌کنم مجموعه‌ی این مطلب و مطالب سه‌گانه بعدی رو مطالعه کنید که با رئوس مطالب کتاب آشنایی پیدا کنید.