معرفی کتاب: تحلیل شبکه‌ی اکتشافی با استفاده از نرم‌افزار پاجک

 

کتاب تحلیل شبکه‌ی اکتشافی با استفاده از نرم‌افزار پاجک

نوشتۀ: ووتر دنوی، آندرج مارور و ولادمیر باتاجلج

انتشارات دانشگاه کمبریج، سال 2005

نویسندگان کتاب در مقدمه بیان می‌کنند که این کتاب اولین کتابی است که نظریه و کاربردهای تحلیل شبکه اجتماعی را به همراه یکدیگر مطرح کرده است، البته این کتاب استفاده حرفه‌ای و پیاده‌سازی تحلیل شبکه اجتماعی با استفاده از نرم‌افزار پاجک را آموزش می‌دهد و در تمامی قسمت‌ها بخشی به چگونگی سنجش آن مورد با استفاده از این نرم‌افزار اختصاص یافته است. هدف از ارائه مطالب نظری به همراه مثال‌های کاربردی و چگونگی اعمال آنها با استفاده از نرم‌افزار را یادگیری از طریق انجام دادن[1] بیان کرده‌اند.

.

در مورد نویسندگان این کتاب، جالب توجه است که این کتاب، و همچنین نرم‌افزار پاجک حاصل تلاشی بین‌رشته‌ای از متخصصان رشته‌های فنی و علوم اجتماعی و انسانی است.  ووتر دنوی، متخصص تحلیل شبکه اجتماعی و به کارگیری آن در حوزه‌هایی مثل ادبیات، هنرهای تصویری، موسیقی و سیاست‌های هنری است. او استادیار روش‌شناسی و جامعه‌شناسی هنر در بخش مطالعات هنر و تاریخ در دانشگاه اراسموس رتردام است. آندرج مارور استادیار انفورماتیکِ علوم اجتماعی در دانشگاه لوبلیانا در اسلوونی است که نام رشته‌ی تخصصی او هم میان‌رشته‌ای است. او جوایز گوناگونی را در حوزه‌ی طراحی گراف‌ها از آن خود کرده است. ولادمیر باتاجلج استاد ریاضیات محض و محاسباتی در دانشگاه لوبلیانا در اسلوونی است.

.

مارک گرانووتر که خود یکی از شناخته‌شده‌ترین محققان تحلیل شبکه اجتماعی است این کتاب را ویراستاری کرده است؛ بیان می‌کند که این کتاب یکی از کتاب‌های مجموعه‌ی «تحلیل ساختاری در علوم اجتماعی» است که به ارائه‌ی رویکردهایی می‌پردازند که رفتار اجتماعی و نهادها را با ارجاع به روابط میان اجزای انسانی و گهگاه انتزاعی آنها تبیین و تحلیل می‌کند. این مجموعه با چهار استراتژی تحقیقاتی و علمی معروفی که هر کدام مدت‌زمانی بر جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی سیطره داشته‌اند تفاوت دارد؛ آن چهار رویکرد عبارت‌اند از: الف) تلاش‌های تقلیل‌گرایانه برای تببین با تاکید بر هر کدام از کنشگران فردی به تنهایی. ب) تبیین‌هایی که به طور غیر رسمی بر مفاهیم انتزاعی چون «ایده‌ها، ارزشها، هماهنگی ذهنی و نقشه‌های شناختی» تاکید می‌کنند (بنابراین «ساختارگرایی» گذشته را باید از تحلیل ساختاری فعلی متمایز ببینیم. ج) جبرگرایی تکنولوژیکی و یا مادی. د) تبیین‌هایی که از «متغیرها» به عنوان مهمترین مفاهیم تحلیلی خود بهره می‌گیرند (به همان گونه‌ای که در مدل‌های «معادلات ساختاری» که بر جامعه‌شناسی دهه‌ی 1970 مستولی بودند مطرح می‌شد.) که به زعم آنان ساختار به جای آنکه کنشگران و موجودیت‌های واقعی اجتماعی را به یکدیگر متصل کند، متغیرها را به هم وصل می‌کند. بنابراین باید تاکید کرد رویکرد شبکه اجتماعی مثال بارزی از استراتژی تحلیل ساختاری است.

.

این کتاب 5 بخش دارد که 12 فصل را در خود گنجانده‌اند؛ در بخش اول به نام «مطالب بنیادی[2]» مطالب مقدماتی و تاریخچه کوتاهی از تحلیل شبکه اجتماعی ارائه شده است، در مورد ویژگی‌های تحلیل شبکه اکتشافی و ویژگی‌های شبکه و داده‌های رابطه‌ای مطالبی طرح گردیده است.

.

بخش دوم به انسجام[3] می‌پردازد. فصل اول این بخش به زیرگروه‌های همبسته و ویژگی‌های جرگه‌ها[4]، هسته‌ها[5] و اجزا[6] پرداخته است. در فصل بعدی این بخش، به ارتباطات دوستی و عاطفی پرداخته شده است که بعد از مقدمه‌ای نظریه توازن[7] و گراف‌های علامت‌دار شرح داده شده که پیش‌نیاز بحث بعدی با موضوع پیدا کردن توازن ساختاری و خوشه‌بندی است. در فصل بعدی این بخش ارتباط و مشارکت یا به نوعی مداخله و عضویت[8] مطرح شده است. در اینجا بحث شبکه‌های یک‌بعدی و دوبعدی طرح گردیده است که در شبکه‌ی دوبعدی فقط ارتباطات میان افراد صرف مطرح نیست بلکه گهگاه رخداد، موضوع و یا صفت خاصی می‌تواند واسطه‌ای شود که علاوه‌بر ارتباطات بین‌فردی ارتباطاتی نیز با واسطه‌ی آن موضوع در شبکه و بین کنشگران اجتماعی برقرار گردد.

.

بخش سوم، واسطه‌گری[9] است. در فصل آغازین این بخش بحث هسته و پیرامون مطرح شده است، موضوعاتی مثل فاصله و میانجیگری طرح شده که مقدمات فصل بعد با نام واسطه‌ها و پل‌ها[10] است. در فصل آخر این بخش هم به اشاعه[11] پرداخته‌اند.

.

بخش بعدی کتاب رتبه‌بندی[12] است، در میان فصول آن پرستیژ و وجهه‌اجتماعی، رتبه‌بندی، شجره‌شناسی و استناد و ارجاع مطرح شده‌اند و در بخش آخر کتاب با عنوان نقش‌ها، مبحث نسبتا جدیدتر مدل‌های بلوکی[13]طرح شده است.

---

[1] learn network analysis by doing it

[2] Fundamentals

[3] Cohesion

[4] Clique

[5] Core

[6] Component

[7] Balance theory

[8] Affiliationبه معنای ارتباط و یا مداخله‌ای که فردی در یک گروه یا موقعیت یا رخداد دارد

[9] Brokerage

[10] Brokers & Bridges

[11] Diffusion

[12] Ranking

[13] Block model

برای دریافت رایگان مطالب جدید ایمیل خود را وارد کنید: